Lầu Bà Cố Hỷ – Di tích lịch sử đậm dấu ấn văn hóa Trà Vinh

Tỉnh Trà Vinh sở hữu cảnh quan thiên nhiên đa dạng, nền văn hóa đặc sắc với những công trình kiến trúc ẩn chứa nhiều nét đẹp về lịch sử của vùng đất này, trong số đó phải kể đến lầu Bà Cố Hỷ.

Xem thêm: Du lịch miền Tây

Lầu Bà Cố Hỷ – Di tích lịch sử đậm dấu ấn văn hóa Trà Vinh

Lầu Bà Cố Hỷ Ba Động còn được gọi với các tên ngắn gọn hơn là “lầu Bà Ba Động” và tên chính thức là “lầu Bà Cố Hỷ Thượng Động Nương Nương”.

Ảnh: banquanlyditichtravinh.

Thờ bà cố là một tín ngưỡng dân gian truyền thống của ngư dân người Việt. Tín ngưỡng này phát triển mạnh tại vùng đất Bình Thuận, Nam Trung Bộ, được ngư dân mang theo như một hành trang văn hóa tâm linh trên đường di cư vào Nam nhiều thế kỷ trước.

Ảnh: banquanlyditichtravinh.

Lầu Bà Cố Hỷ Ba Động được hình thành gắn với quá trình khai hoang lập làng của người dân Trường Long Hòa. Ban đầu cơ sở tín ngưỡng này chỉ đơn sơ với bộ khung gỗ tạp, lợp lá dừa nước. Đến đầu thế kỷ XX dân làng chung tay xây dựng lại bằng gỗ căm xe, mái ngói. Trong kháng chiến chống Mỹ, lầu Bà bị máy bay ném bom là hư hại và đến năm 2008 được xây dựng lại khang trang như hiện nay.

Khách thập phương viếng lễ lầu Bà Cố Hỷ. Ảnh: banquanlyditichtravinh.

Lầu Bà Cố Hỷ Ba Động với kiến trúc chính là ngôi lầu thờ Bà nối liền với vỏ ca dùng để thực hiện nghi thức múa bóng rỗi cũng như chuẩn bị lễ vật dâng cúng. Phía trước sân là một ngôi miếu nhỏ thờ Đại càn nguyên soái hay Nam Hải Đại càn tướng quân, tức linh vị cá voi. Phía sau là nhà trù, tức nhà bếp, còn phía trái là dãy nhà dùng để đãi đằng khách thập phương về dự lễ vía bà.

Đường vào lầu Bà Cố Hỷ. Ảnh: dulichtravinh.

Lầu Bà là kiến trúc một trệt, một lầu. Tầng trệt thờ bà Chúa Xứ. Án thờ bà Chúa Xứ đặt ở chính giữa. Bên trái là áng thờ hai cậu “Tài” và “Quí” theo cách phát âm của người Phúc Kiến. Bên phải là án thờ Nam Hải Quốc gia tức linh vị cá voi, sinh vật linh thiêng mà tương truyền là được Phật Bà Quán Thế Âm giao nhiệm vụ tuần tra trên biển, cứu người gặp nạn.

Tầng lầu là một gian thờ được xây khá kín có hành lang bao bọc bên ngoài. Giữa gian thờ là án thờ cốt tượng bà Cố Hỷ cùng cốt tượng bà Thủy, bà Hỏa hai bên. Điều đặc biệt ở lầu Bà Ba Động, đó là tuy bà Cố Hỷ là dạng thức tín ngưỡng thờ mẫu có thần phả rõ ràng, một thời phổ biến từ Nam Trung Bộ tới đồng bằng sông Cửu Long nhưng các thế hệ cư dân Trường Long Hòa lại đồng nhất hình tượng vị nữ thần này với nhân vật lịch sử Triệu Thị Trinh, một nữ tướng lừng danh đầu Công nguyên có công đánh giặc cứu nước. Hiện tượng đồng nhất thánh mẫu với nhân vật lịch sử đã thể hiện tinh thần yêu nước, cội nguồn dân tộc của người dân Trường Long Hòa qua nhiều thăng trầm lịch sử.

Một nghi thức trong lễ viếng liên quan đến lầu Bà Cố Hỷ. Ảnh: banquanlyditichtravinh.

Tiền khởi nghĩa, lầu Bà là nơi hội họp của Chi bộ Đảng và của tổ chức Thanh niên Tiền phong Trường Long Hòa, chuẩn bị các mặt tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền tại địa phương vào tháng 8/1945. Không lâu sau đó, thực dân Pháp lăm le xâm chiến Trà Vinh bằng đường biển thì ngôi lầu Bà là nơi trú quân của lực lượng Cộng hòa vệ binh tỉnh cùng quần chúng nhân dân lập phòng tuyến ven biển cản bước quân thù. Lầu Bà Cố Hỷ Ba Động được Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh xếp hạng di tích Lịch sử – Văn hóa cấp tỉnh năm 2015.